Krimp maakt creatief

Vroeger was naoberhulp vanzelfsprekend. Het bestond gewoon. Tegenwoordig wordt het georganiseerd. Zoals de Plaatselijk Belangen van de dorpen Nieuw Moscou, Elim, Nieuwlande, Tiendeveen en Stuifzand van plan zijn. Maar naoberhulp is natuurlijk nooit helemaal weggeweest. Het moet gewoon even weer een duwtje hebben, zo lijken de plaatselijke belangenverenigingen te denken.

Een goede zaak, dit initiatief. Dat ook nog eens financieel gesteund wordt door de provincie. Opvallend in het persbericht van de initiatiefnemers is de opmerking dat “wij als dorp zelf de touwtjes in handen nemen en dit niet van de keuzes van de gemeente laten afhangen. Wij vinden het belangrijk dat bewoners met veel plezier in hun dorp kunnen blijven wonen.”

Koe bij de horens vatten

Vooral de hint richting de gemeente is veelzeggend. De dorpelingen wachten niet af of de gemeente nog met oplossingen gaat komen voor de veranderingen in hun woonomgeving. Ze pakken zelf de koe bij de horens en dat is prima. Van gemeentes is ook nauwelijks een oplossing te verwachten voor de vergrijzing en de ontgroening van de dorpen. Of voor de teruggang in voorzieningen als scholen, winkels en andere ontmoetingsplaatsen zoals sportvelden. Ja, de gemeente kan wel wát doen namelijk het scheppen van randvoorwaarden en het beschikbaar stellen van geld. Maar dat laatste is niet zo vanzelfsprekend meer nu gemeentes al jaren de tering naar de nering zetten en soms andere keuzes maken ten aanzien van de besteding van de budgetten.

Geert Mak

Al in 1996, toen de financiële positie van gemeentes overwegend rooskleuriger was dan heden het geval is, zag schrijver-historicus Geert Mak het allemaal al aankomen. In zijn standaardwerk ‘Hoe God verdween uit Jorwerd’ is dan al te lezen hoe dorpen al lange tijd aan het veranderen zijn. En dat is niet opgehouden na de verschijning van het boek van Mak. Het is doorgegaan en het zal nog decennia doorgaan.

Dorpsgenoten met elkaar

Lange tijd is de overheid aangewezen als verantwoordelijke instantie voor de krimp van het platteland. En dan bedoel ik niet alleen de krimp van de bevolking. Maar het besef klinkt ook steeds meer door dat het een veel ingewikkelder en blijkbaar moeilijk te keren proces is. En daar waar dit besef is doorgedrongen, ontstaan er ook ideeën van onderaf die eraan bijdragen dat het leven in de sterk veranderde wereld van de dorpen en gehuchten op het platteland gewoon nog heel goed mogelijk is. Zolang de sfeer negatief en afwijzend is, gebeurt er niets. Maar steeds vaker zie je dat die sfeer verdwijnt en dat maakt ruimte voor creativiteit. Coöperaties schieten als paddenstoelen uit de grond. Ze houden zich bezig met zorg, wonen, leefbaarheid, openbaar vervoer. En de coöperaties hebben allemaal als kenmerk dat ze worden opgericht en gerund door vrijwilligers. Door dorpsgenoten met elkaar.

Verantwoordelijkheden delen

De overheid en vooral politici worden hier altijd wat zenuwachtig van: hoe zit het met de veiligheid, de regels, de voorschriften? Houden we grip op de zaak? Straks gaat het mis en wat dan? Nou, volgens mij ruimen de bewoners dan de scherven zelf op en gaan het gewoon opnieuw proberen. De overheid en politici moeten zichzelf dus ook opnieuw uitvinden en vooral op afstand blijven, verantwoordelijkheden willen delen en waar nodig financieel bijdragen aan dit soort burgerinitiatieven.

Bewoners hebben omslag gemaakt

Ik was kort geleden op een grote bijeenkomst van De Smederijen in de Tamboer. Negen bewonersinitiatieven presenteerden daar activiteiten die ze in het afgelopen jaar hadden opgezet en uitgevoerd. Eigenlijk verwachtte ik een keur aan speelveldjes, picknickbankjes en wipkippen voorbij te zien komen. Niets van dit alles. De initiatieven hadden te maken met zorg, ontmoeting, sport, samen dingen doen. Kortom, veel bewoners hebben de omslag naar een andere manier van samenwonen en samenleven al gemaakt. Ik neem deze fantastische ervaringen straks mee als ik deel mag gaan uitmaken van de PvdA fractie in de Provinciale Staten.