Taaie avond voor Jacques Monasch over de Krijgsmacht, euhhh over de JSF

Op vrijdagavond 13 september verzamelden zich zo’n 80 PvdA’ers, vooral afkomstig uit het noorden des lands, in De Tamboer om met TK-lid Jacques Monasch te spreken over de toekomst van de krijgsmacht. Hoewel er in de uitnodiging niet over werd gerept en Jacques in zijn inleiding zorgvuldig de aandacht probeerde te vestigen op het ‘grotere verhaal’ achter de aanstaande keus voor een nieuw jachtvliegtuig: de zaal wist dat het over de JSF ging en ging hierover vol het debat met hem aan.

Eerst het grotere verhaal. Zoals afgesproken in het Regeerakkoord ontwikkelt het kabinet een visie op de toekomst van de krijgsmacht en daaruit voortvloeiend op de vervanging van de F16. Het doel van de bijeenkomst in Hoogeveen (en Den Haag en Eindhoven) is het gesprek aan te gaan over de rol van Nederland in de wereld, de implicaties voor de krijgsmacht en in het bijzonder de luchtvloot. Aangezien het kabinet nog geen standpunt heeft ingenomen en de fractie ook nog wacht op het onderzoek naar de kosten van de vervanging van de F16 is het vertrekpunt onze eigen visie. Hoe kijken wij als Partij van de Arbeid naar de rol van Nederland in de wereld? En hoe geven we invulling aan ons verkiezingsprogramma waarin staat dat Nederland internationaal een bijdrage moet kunnen leveren aan vrede en veiligheid waarbij het leveren van luchtsteun van groot belang is?

Zo stond het ongeveer in de uitnodiging en dat probeerde Jacques als rode draad vast te houden. Een grote meerderheid van de aanwezigen had en houdt echter grote moeite met het gegeven 4,5 miljard uit te geven op het moment dat het land zucht onder de ene na de andere bezuiniging van het kabinet. “Ik kan dat niet op de markt of op een verjaardagsfeestje uitleggen”, was een veel gehoorde opmerking. Jacques volhardde in een, tamelijk technocratische uitleg die overigens wel hout sneed: Als daadwerkelijk voor de JSF gekozen wordt dan is er 4,5 miljard vanaf 2016 beschikbaar. Dat bedrag is ervoor gereserveerd en betreft dus geen ‘extra’ uitgave. Daarom kun je deze 4,5 miljard niet tegenover (bijvoorbeeld) een bezuiniging op de zorg zetten. Het zijn verschillende grootheden al zit hier natuurlijk wel de pijn als het gaat om juist op dit moment, nu de crisis nog altijd in volle hevigheid om zich heen slaat, de uitgave van 4,5 miljard definitief vast te leggen. Het bedrag is beschikbaar voor en wordt uitgesmeerd over een periode van 30 jaar. Er mag geen cent extra naar toe. Dat is niet alleen een keiharde uitspraak van de PvdA maar ook van de VVD. De Haagse coalitiepartner zit al net zo met het JSF-dossier in de maag als de PvdA, zo hield Monasch de aanwezigen voor.

Op een vraag van onze partijgenoot Henk van de Weg in hoeverre rekening is gehouden met de inverdieneffecten van de aankoop van de JSF (oftewel: wat krijgen we ervoor terug en hoe ziet dat er financieel uit) moest Jacques het antwoord schuldig blijven. Hij beloofde er nog op terug te komen. Ondergetekende heeft Jacques meegegeven om in de afweging die onze TK-fractie gaat maken het aspect van lokale werkgelegenheid prominent te betrekken. Een pragmatisch standpunt dus: als er dan toch een nieuw jachtvliegtuig moet komen dan willen wij daar in Hoogeveen graag van profiteren. Met de sluiting van De Grittenborgh en Veldzicht wordt de nood in Hoogeveen alleen maar groter.

Op Prinsjesdag wordt verwacht dat het Kabinet de keus voor de JSF wereldkundig maakt. Daarna moet onze TK-fractie haar eigen afweging maken. Gezien de stemming in Hoogeveen (en naar later bleek ook in Eindhoven en Den Haag) wordt dat nog een zware dobber.